بررسی شورش ها و قیام های گیلان در عصر شاه عباس اول

در تاریخ گیلان آنچه بیش از تمام وقایع جلب توجه می کند قیام های مکرر توده های محروم بر ضد ستمگران و غاصبین ونیز تلاش برای استقرار عدالت اجتماعی و مساوات و برابری است. مردم گیلان از دیرباز، زمانی که اعراب مسلمان قصد فتح ایران را کردند حاضر به تسلیم وسازش نشدند و سرزمین گیلان تاحدود قرن سوم هـ .ق دارای حکومت های پادشاهی مستقلی بود، بعد از آن نیز مردم گیلان با میل ورغبت خود به آیین مقدس تشیّع مشرف شدند، که این خود گویای روحیه عدالت طلبی وظلم ستیزی مردم گیلان است. در این تحقیق هدف اصلی بررسی علل و چگونگی شکل گیری شورش ها و قیام ها در درون دستگاه قوی حکومتی شاه عباس اول می باشد واساساً اینکه این شورش ها و قیام ها در درون دستگاه قوی حکومتی شاه عباس چرا وچگونه شکل گرفته است ونحوه برخورد پادشاه صفویه با این شورش ها و قیام ها چگونه بوده است. درباره این رویدادها تا کنون پژوهش مستقلی صورت نگرفته است. از همین رو، این پایان نامه بر آن است طی یک پژوهش تاریخی زوایا وابعاد گوناگون این حوادث وعلل وقوع آنها را از آغاز تا پایان بررسی نماید. پرسش های اساسی در تحقیق حاضر عبارتند از: 1. زمینه ها وعوامل موثر در تکوین شورش ها وقیام ها در عصر شاه عباس اول کدامند؟ 2. در جریان این شورش ها وقیام ها خواسته های مردم ورهبران آنها چه بود؟ 3. شیوه حکومتی شاه عباس اول چه تأثیری بر جریان این شورش ها وقیام ها داشته است؟ برای گردآوری داده های این پژوهش از روش مطالعه کتابخانه ای ومبتنی بر مطالعه تطبیقی منابع، اسناد ونسخ خطی استفاده شده است . سپس با توجه به اطلاعات تاریخی و بر اساس روش های پژوهشی درتاریخ به تجزیه وتحلیل ویافتن رابطه علت ومعلول بین پدیده ها ورخدادهای مربوط به موضوع پژوهش اقدام گردید وحاصل کار سرانجام با استناد به منابع تاریخی تدوین ونوشته شد. بر اساس این یافته ها، علل عمده شکل گیری این شورش ها و قیام ها از دست رفتن استقلال سیاسی، فشار مالیاتی، تبدیل اراضی تیولی گیلان به اراضی خاصه به سال 1006هـ . ق و تلاش شاه عباس اول در به انحصار در آوردن ابریشم گیلان به عنوان مهم ترین منبع اقتصادی مردم این منطقه و تحویل درآمد حاصل از آنها به خزانه شاهی بود، که این امر با طبع استقلال جوی مردم این خطه ناسازگار بوده و خود باعث بروز نا آرامی هایی گردید. به طور یقین تمامی این شورش ها و قیام ها دستاوردی جز سرکوب شدید، ایجاد اختناق، ظلم وستم بیشتر حکام صفوی، افزایش فشار مالیاتی، قتل عام عمومی مردم بی گناه، از دست رفتن استقلال سیاسی و اقتصادی مردم منطقه، تبدیل شدن اراضی تیولی به اراضی خاصه و ایجاد محیط رعب و وحشت واجرای سیاست مشت آهنین توسط دولت صفوی حاصل دیگری برای مردم منطقه در بر نداشت